۱. فلزات سنگین (Heavy Metals)
۱.۱. سرب (Lead)
سرب اغلب در رژ لب‌ها، رنگ موها و خط چشم‌های قدیمی یافت می‌شود. این عنصر سمی می‌تواند از طریق پوست جذب شده و در بافت‌های بدن انباشته شود، باعث اختلالات عصبی، مشکلات یادگیری، ناباروری و آسیب‌های کلیوی شود.
۱.۲. جیوه (Mercury)
یکی از ترکیبات قدیمی در کرم‌های روشن‌کننده، جیوه است. این ماده از طریق پوست جذب می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب مغزی، تخریب کلیوی و بروز اختلالات رفتاری شود. به همین دلیل، در بسیاری از کشورها مانند آمریکا و اتحادیه اروپا ممنوع شده است.
۱.۳. کادمیم (Cadmium)
کادمیم اغلب به‌عنوان رنگ‌دانه در سایه‌ها و رژها استفاده می‌شد. تحقیقات نشان داده است که این عنصر سرطان‌زا است و می‌تواند به سیستم تولیدمثل آسیب برساند. سازمان جهانی بهداشت آن را به عنوان ماده‌ای خطرناک طبقه‌بندی کرده است.
۲. پارابن‌ها (Parabens)
۲.۱. متیل پارابن و پروپیل پارابن
این ترکیبات به‌عنوان نگهدارنده‌های ضد باکتری در بسیاری از کرم‌ها و لوسیون‌ها استفاده می‌شدند. اما تحقیقات نشان داده‌اند که پارابن‌ها می‌توانند مشابه هورمون استروژن عمل کنند و با سرطان سینه در ارتباط باشند.
۲.۲. بوتیل پارابن
بوتیل پارابن باعث اختلالات غدد درون‌ریز و تغییر سطح هورمون‌ها می‌شود. در اروپا استفاده از آن در محصولات کودکانه و برخی لوازم مراقبت از بدن ممنوع شده است.
۲.۳. محدودیت جهانی استفاده
در حالی که پارابن‌ها هنوز در برخی کشورها مجاز هستند، کشورهای اسکاندیناوی و اتحادیه اروپا استفاده از برخی انواع آن‌ها را به‌شدت محدود یا ممنوع کرده‌اند.
۳. فتالات‌ها (Phthalates)
۳.۱. دی‌بوتیل فتالات (DBP)
این ماده در لاک‌های ناخن به‌منظور افزایش انعطاف‌پذیری استفاده می‌شد. تحقیقات حیوانی نشان داده‌اند که DBP می‌تواند باعث ناهنجاری‌های جنینی و اختلالات باروری شود.
۳.۲. دی‌اتیل فتالات (DEP)
در عطرها برای پایداری بو استفاده می‌شد. اگرچه میزان خطر آن کمتر است، اما در ترکیب با سایر فتالات‌ها می‌تواند اثرات تجمعی بر غدد درون‌ریز داشته باشد.
۳.۳. ممنوعیت در کودکان و زنان باردار
در بسیاری از کشورها، استفاده از فتالات‌ها در محصولات مخصوص کودکان و زنان باردار ممنوع شده است، چرا که این گروه‌ها بیشتر در معرض اثرات منفی قرار دارند.
۴. فرمالدهید و مشتقات آن (Formaldehyde and Derivatives)
۴.۱. فرمالدهید مستقیم
این ماده برای ضدعفونی و نگهداری در برخی محصولات مراقبت از مو به کار می‌رفت. استنشاق آن می‌تواند منجر به سرفه، تحریک چشم و در بلندمدت سرطان دستگاه تنفسی شود.
۴.۲. DMDM Hydantoin
یکی از مشتقات آزادکننده فرمالدهید است که در شامپوها و شوینده‌ها کاربرد داشت. استفاده مکرر می‌تواند به تحریک پوست، آلرژی و ریزش مو منجر شود.
۴.۳. کوارتنیوم-۱۵ (Quaternium-15)
این ترکیب نیز به مرور زمان فرمالدهید آزاد می‌کند و در محصولات مراقبتی دیده می‌شود. در کشورهای اتحادیه اروپا استفاده از این ترکیب محدود شده است.
۵. ترکیبات PEG (Polyethylene Glycol)
۵.۱. آسیب به سد محافظ پوست
ترکیبات PEG در کرم‌های مرطوب‌کننده، شوینده‌ها و حتی لوازم آرایش دیده می‌شوند. این مواد می‌توانند موجب خشک شدن پوست و کاهش مقاومت در برابر آلودگی‌های محیطی شوند.
۵.۲. آلودگی با دی‌اکسان (1,4-Dioxane)
برخی PEGها هنگام تولید با دی‌اکسان آلوده می‌شوند، ماده‌ای که احتمال سرطان‌زایی آن در انسان وجود دارد و توسط FDA تحت نظارت شدید است.
۵.۳. محدودیت استفاده
در اتحادیه اروپا و ژاپن، شرکت‌ها موظف هستند خلوص PEGها را ثابت کنند و از ورود ترکیبات سرطان‌زا جلوگیری نمایند.
۶. تریکلوزان (Triclosan)
۶.۱. استفاده در ضدعفونی‌کننده‌ها
تریکلوزان در صابون‌ها، خمیردندان‌ها و دئودورانت‌ها به‌عنوان ضدباکتری به کار می‌رفت. اما بررسی‌ها نشان داده‌اند که استفاده بیش از حد آن می‌تواند به مقاومت آنتی‌بیوتیکی منجر شود.
۶.۲. اختلال در سیستم هورمونی
مطالعات انسانی و حیوانی نشان داده‌اند که تریکلوزان ممکن است عملکرد تیروئید را مختل کرده و در رشد سلولی دخالت کند.
۶.۳. ممنوعیت رسمی
از سال ۲۰۱۶، FDA استفاده از تریکلوزان را در صابون‌های ضدعفونی‌کننده ممنوع کرده است. همچنین بسیاری از برندهای معتبر جهانی آن را از فرمولاسیون‌های خود حذف کرده‌اند.
۷. ترکیبات عطری مصنوعی (Synthetic Fragrances)
۷.۱. مخلوط‌های ناشناخته
عطرهای مصنوعی معمولاً مخلوطی از ده‌ها ترکیب شیمیایی هستند که اغلب برچسب مشخص ندارند. برخی از این ترکیبات می‌توانند آلرژی‌زا، محرک پوست یا حتی سرطان‌زا باشند.
۷.۲. اختلالات هورمونی
برخی رایحه‌های مصنوعی حاوی فتالات‌ها هستند که قبلاً به اثرات مخرب هورمونی اشاره شد. این ترکیبات می‌توانند تعادل هورمونی بدن را به‌هم بزنند.
۷.۳. جایگزین‌های طبیعی
امروزه بسیاری از شرکت‌ها به سمت استفاده از روغن‌های طبیعی مانند اسطوخودوس، پرتقال یا نعناع برای ایجاد رایحه حرکت کرده‌اند تا از خطرات شیمیایی دوری کنند.
۸. ترکیبات ضد آفتاب مضر
۸.۱. اکسی‌بنزون (Oxybenzone)
این فیلتر شیمیایی اشعه UV با اختلالات هورمونی، آلرژی و حتی آسیب به مرجان‌های دریایی در ارتباط است. در برخی ایالت‌های آمریکا و کشورهای اروپایی ممنوع شده است.
۸.۲. اوکتینوکسات (Octinoxate)
این ماده نیز در برخی ضدآفتاب‌ها دیده می‌شود و علاوه بر آسیب به محیط زیست، ممکن است جذب پوستی بالا داشته و در عملکرد غدد درون‌ریز اختلال ایجاد کند.
۸.۳. جایگزین‌های ایمن
ضد آفتاب‌های فیزیکی حاوی زینک اکسید و تیتانیوم دی‌اکسید جایگزین‌های مطمئن‌تری برای پوست و طبیعت هستند و در اغلب برندهای جدید استفاده می‌شوند.
۹. سیلیکون‌ها و مشتقات آن
۹.۱. اثرات کوتاه‌مدت مثبت
سیلیکون‌ها مانند دایمتیکون ظاهری صاف و نرم به پوست می‌دهند و در پرایمرها و کرم‌پودرها کاربرد دارند، اما در طولانی‌مدت می‌توانند موجب بسته شدن منافذ پوست شوند.
۹.۲. تجمع در محیط زیست
سیلیکون‌ها تجزیه‌ناپذیر هستند و به دلیل ماندگاری طولانی در طبیعت، آلودگی محیطی ایجاد می‌کنند. برخی کشورها استفاده از آن‌ها را در شامپو و شوینده‌ها محدود کرده‌اند.
۹.۳. گزینه‌های جایگزین
فرمول‌های جدید مبتنی بر روغن‌های گیاهی و امولسیون‌های سبک، جایگزین‌های مناسب‌تری برای انواع سیلیکون هستند و بر پایه طبیعت طراحی شده‌اند.
۱۰. مواد شیمیایی موجود در رنگ‌های مصنوعی (Artificial Colors)
۱۰.۱. رنگ‌های FD&C و D&C
این رنگ‌ها معمولاً از ترکیبات قطران زغال‌سنگ (Coal Tar) یا نفت مشتق می‌شوند و در رژ لب، سایه چشم، شامپو و لوسیون‌ها کاربرد دارند. برخی از آن‌ها مانند Red 40 و Yellow 5 با واکنش‌های آلرژیک، بیش‌فعالی در کودکان و حتی احتمال سرطان‌زایی همراه بوده‌اند.
۱۰.۲. تجمع مواد رنگی در بافت‌ها
تحقیقات نشان داده‌اند برخی رنگ‌های مصنوعی می‌توانند در بافت‌های بدن تجمع یافته و واکنش‌های ایمنی یا اختلال در عملکرد سلولی ایجاد کنند. به‌ویژه در استفاده مکرر یا محصولات خوراکی مانند بالم لب، این مواد نگرانی‌زا هستند.
۱۰.۳. اقدامات قانونی
اتحادیه اروپا استفاده از برخی رنگ‌های FD&C را در محصولات زیبایی ممنوع کرده یا ملزم به هشدارهای خاص نموده است. تولیدکنندگان برتر جهانی نیز به سمت استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند عصاره چغندر یا میوه‌های خشک حرکت کرده‌اند.
۱۱. ترکیبات PEGylated و سولفات‌ها
۱۱.۱. سولفات‌ها: سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورِت سولفات (SLES)
این ترکیبات به دلیل خاصیت کف‌کنندگی بالا در شامپوها و شوینده‌های بدن بسیار رایج هستند. با اینکه تأثیر پاک‌کنندگی دارند، اما به سد محافظ پوست آسیب زده و باعث خشکی، حساسیت و تحریک چشم می‌شوند.
۱۱.۲. PEGylated Compounds
این دسته از ترکیبات ممکن است در تماس با اتیلن اکساید (Ethylene Oxide) و ۱,۴-دی‌اکسان قرار گیرند که هر دو جزء مواد بالقوه سرطان‌زا هستند. در صورت عدم تصفیه مناسب، این آلودگی‌ها به مصرف‌کننده منتقل می‌شوند.
۱۱.۳. محدودیت‌ها و جایگزین‌ها
برخی کشورها مانند آلمان و سوئد استفاده از سولفات‌ها در محصولات کودکانه را ممنوع یا محدود کرده‌اند. امروزه برندهای سبز از سورفکتانت‌های گیاهی با کف ملایم‌تر استفاده می‌کنند.
۱۲. ترکیبات ضد تعریق خطرناک (Antiperspirant Ingredients)
۱۲.۱. آلومینیوم کلرهیدرات و آلومینیوم زیرکونیوم
این ترکیبات برای مسدود کردن غدد عرق به‌کار می‌روند اما نگرانی‌هایی درباره ارتباط آن‌ها با سرطان پستان و بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر مطرح شده است. مطالعات هنوز قطعیت ندارند اما خطر بالقوه همچنان موجب ممنوعیت استفاده در برخی مناطق شده است.
۱۲.۲. خطر تجمع فلزات در بدن
آلومینیوم به مرور زمان در بافت‌ها و اندام‌ها تجمع می‌یابد و ممکن است بر سیستم عصبی و عملکرد کلیه‌ها تأثیر منفی داشته باشد. مصرف بلندمدت دئودورانت‌های حاوی این ترکیبات بدون بررسی ایمنی دقیق، توصیه نمی‌شود.
۱۲.۳. محصولات جایگزین طبیعی
دئودورانت‌های جدید بر پایه جوش‌شیرین، روغن نارگیل، موم زنبور عسل یا ترکیبات معدنی مانند زئولیت تولید می‌شوند. این محصولات بدون ایجاد اختلال در تعریق طبیعی، بوی بدن را کنترل کرده و ایمن‌تر هستند.
جمع‌بندی نهایی
امروزه مصرف‌کنندگان بیش از هر زمان دیگری به ترکیبات موجود در محصولات آرایشی-بهداشتی توجه دارند. ممنوعیت جهانی برخی مواد اولیه نتیجه تحقیقات علمی گسترده، گزارش‌های پزشکی و تجربه مصرف‌کنندگان است. مسیر ایمن‌سازی صنعت زیبایی نیازمند تعامل سه‌جانبه بین تولیدکننده، مصرف‌کننده و نهادهای نظارتی است. با افزایش شفافیت، انتخاب آگاهانه و جایگزینی ترکیبات طبیعی، می‌توان آینده‌ای ایمن‌تر برای سلامت پوست، بدن و محیط‌زیست رقم زد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟