تفاوتی بین کالای تقلبی و «های‌کپی» در حوزه بهداشتی و آرایشی از نظر آسیب به سلامت افراد وجود ندارد. خانم‌ها به‌ویژه در کشور ما به‌شدت از محصولات آرایشی و نیز بهداشتی استفاده می‌کنند. بدون شک با توجه به بالا بودن قیمت محصولات معتبر به شمار استفاده‌کنندگان از محصولات های‌کپی و ارزان‌تر که روی آن تبلیغات زیادی نیز می‌شود افزوده شده است. حتی مدتی است که برخی رسانه‌ها تبلیغات زیادی در مورد کالاهای بهداشتی و آرایشی می‌کنند با قید این که این کالاها مورد تأیید سازمان غذا و دارو است. در حالی که این ادعا درست نیست. به‌علاوه در حالی که واردات رسمی فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی به طور کلی به کشور ممنوع شده، معلوم نیست این کالاها چطور اجازه توزیع در داخل کشور پیدا می‌کنند. این چالش‌ها یعنی تشخیص محصولات آرایشی و بهداشتی استاندارد، ممانعت از خرید و استفاده از محصولات تقلبی که روی آنها تبلیغات زیادی می‌شود و آگاهی از آسیب‌های استفاده از این محصولات بر سلامت استفاده‌کنندگان ما را بر آن داشت تا پای صحبت‌های حمید مقیمی، رئیس هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی و عطریات ایران و عضو هیات‌رئیسه فدراسیون اقتصاد سلامت ایران بنشینیم.
منظور از لوازم بهداشتی و آرایشی استاندارد چیست؟
در کشور ما وزارت بهداشت و سازمان تابعه آن- سازمان غذا و دارو – متولی ارزیابی فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی است. در مورد کالاهای وارداتی، وزارت بهداشت با بررسی فرمولاسیون تولید، فرآیند واردات و نحوه توزیع و نگهداری شرکت واردکننده، با اعطای مجوز مخصوص به واردکننده، مصرف‌کننده را از بی‌ضرر بودن محصول و مطابقت آن با استانداردهای تعیین‌شده و پذیرفته‌شده مطمئن می‌کند.
شاخص‌های استاندارد بودن یک محصول چیست و با چه نشانه‌هایی برای مصرف‌کننده عمومی قابل تشخیص است؟
کارشناسان سازمان غذا و دارو کالاهای آرایشی و بهداشتی را از نظر مشخصات فیزیکی، شیمیایی و میکروبی که بنابر ادعای تولیدکننده ارائه‌شده، در آزمایشگاه‌های مشخص و مورد تأیید وزارت بهداشت ارزیابی می‌کنند. البته گواهی بهداشت که تضمین‌کننده سلامت، ایمنی و قابلیت مصرف انسانی مواد اولیه وارداتی کالاهای تولیدی است، باید قبل از آن به تأیید مقام‌های ذی‌صلاح در کشور مبدأ رسیده باشد و سفارت جمهوری اسلامی ایران در آن کشور نیز آن را تأیید کرده باشد.
در مورد فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی باید شرکت تولیدکننده نتایج آزمایش‌های خاصی را ارائه دهد که مشخص می‌کند به عنوان مثال مقدار اسیدیته، ویژگی‌های میکروبی، مقادیر سرب و آرسنیک، تست‌های پایداری حرارتی، درصد آمونیاک، میزان مواد مؤثره و … در کالاهای وارداتی تا چه اندازه است و اگر از حد مجاز و پذیرفته شده استانداردهای جهانی یا ملی فراتر باشد یا با آن منطبق نباشد، مجوز ورود داده نخواهد شد. پس از طی مراحل مختلف است که پروانه بهداشتی واردات برای کالای مورد نظر صادر می‌شود و برچسب «اصالت کالا» دریافت می‌کند. در واقع برچسب اصالت کالا به مصرف‌کننده این اطمینان می‌دهد که فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی، استانداردهای لازم را برای ورود و مصرف در بازار دارد.
آیا بین محصولات قاچاق یا کپی که فروشندگان هم به آن عنوان «های‌کپی» می‌دهند، از حیث اعتماد یا بی‌اعتمادی به کیفیتشان تفاوتی وجود دارد؟
در اصل تفاوت عمده‌ای بین کالای قاچاق و کالای تقلبی و های‌کپی وجود ندارد. کالای قاچاق ممکن است در مواردی نادر، کالای اصل باشد که از مبادی غیررسمی وارد کشور شده باشد ولی به دلیل این‌که کالاهای قاچاق مراحل ارزیابی کیفی و بهداشتی را طی نکرده، تضمینی نسبت به سلامت آنها وجود ندارد.
اما کالای تقلبی کالایی است که تحت نظارت و کنترل تولیدکننده اصلی تهیه نشده و به صورت جعلی وارد بازار محصولات آرایشی و بهداشتی می‌شود. فرمولاسیون، بسته‌بندی، نگهداری و توزیع آن تحت کنترل استانداردهای لازمه نبوده و بنابراین، مطلقاً قابل اطمینان نیست. ممکن است بتوان در برخی کالاها مثل پوشاک، مفهوم های‌کپی را با اغماض توجیه کرد ولی در حوزه بهداشتی و آرایشی که ارتباط مستقیمی با سلامت شهروندان دارد به هیچ وجه مفهوم‌های کپی قابل پذیرش نیست.
مفاهیمی مانند کالای تقلبی، قاچاق و های‌کپی، با هر توجیه و تعریفی، بیماری مزمن حوزه تجارت محسوب شده و موجب تضعیف فعالان رسمی این حوزه می‌شود و از آنجایی که مستقیماً با مباحث بهداشت و سلامت افراد جامعه در حوزه‌های سنی متفاوت مرتبط است، لازم است از ورود و توزیع آنها در شبکه‌های مصرفی جامعه جلوگیری شود.
آیا لزوماً قیمت محصول می‌تواند موید استاندارد بودن آن باشد؟
این ارتباط، خطی و مستقیم نیست. البته کیفیت یکی از مؤلفه‌هایی است که می‌تواند روی قیمت تأثیر بگذارد. کیفیت در فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی، مؤلفه‌های مختلفی دارد، مثل کیفیت مواد مؤثره در یک محصول، کیفیت بسته‌بندی، کیفیت خط تولید محصول، کیفیت لابراتورهای مرتبط و …
این که تولیدکننده، چه راهبردی داشته باشد مهم است. گاهی یک تولیدکننده توضیح می‌دهد استانداردها و کیفیت را در تمامی موارد و زمینه‌ها و در بالاترین حد عرضه می‌کند. اینجا قیمت تمام شده، می‌تواند مبین بهترین محصول باشد. در عین حال راهبرد فروش در یک فرآورده یا محصول دیگر می‌تواند متفاوت باشد.
استاندارد بودن، مولفه‌های خاص خودش را دارد. یک استاندارد اولیه تعریف شده که همه ملزم به رعایت آن هستند و کالاهایی هم وجود دارند که استانداردهای خاص و بعضاً معتبر دیگری را هم کسب کرده‌اند اما لزوماً گران‌تر نیستند بلکه قابل اعتمادتر و مطمئن‌تر خواهند بود. قیمت مبنای مناسبی برای تشخیص مؤلفه‌های استاندارد نیست.
آیا می‌شود به تبلیغات وسیعی که برای محصول بهداشتی یا آرایشی خاصی می‌شود اعتماد کرد؟
تبلیغات وسیع به منزله موثق بودن کالا نیست. اینجا بحث هشیاری و آگاهی مصرف‌کننده مطرح می‌شود. تبلیغات گسترده الزاماً به معنای تأییدیه برای یک کالا نیست و اعتبار و قابلیت اعتماد به یک کالا از طریق تبلیغ مشخص نمی‌شود. تبلیغات باب آشنایی را باز می‌کند. اما مجاری تبلیغ مؤثر است. مثلاً از طریق افراد آگاه، اشخاص متخصص یا شبکه‌های اجتماعی قابل اعتماد.
به شاخص داشتن هولوگرام یا تأیید وزارت بهداشت یا سیب سلامت درج شده روی محصولات چطور؟
در مورد محصولات بهداشتی و آرایشی، تنها شاخصه مهم و معتبر و مهم که می‌توان به آن اتکا کرد، برچسب «اصالت کالا» است که توسط سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ارائه می‌شود. مصرف‌کنندگان می‌توانند اصالت این برچسب را از طریق سازمان غذا و دارو جویا شوند.
استفاده از محصولات تقلبی چه عوارضی بر سلامت افراد به‌جا می‌گذارد؟ اولین عوارضی که به محض مشاهده باید مصرف محصول خریداری شده را متوقف کرد چیست؟
عفونت‌های چشمی، واکنش‌های آلرژیک، خارش پوست، سوزش لب و سوختگی شیمیایی. در موارد شدیدتر اگر از مواد مؤثر سمی استفاده شده باشد، مصرف‌کنندگان با عوارض و مشکلات بلندمدت مانند فشارخون و حتی ناباروری مواجه خواهند شد. به محض مشاهده اولین نشانه از عوارض یادشده، فوراً مصرف را متوقف کنید.
بهتر است محصول خریداری شده را ابتدا روی قسمتی از پوست پشت بازو امتحان کنید و بعد از 24 ساعت آن را بشویید. اگر واکنش یا التهاب دیدید، از مصرف آن پرهیز کنید. البته توجه داشته باشید بسیاری از اقلام تقلبی ممکن است از این آزمایش‌های سربلند بیرون بیایند ولی روی پوست صورت واکنش نشان دهند.
مردم چه محصولاتی را با اعتماد بیشتری می‌توانند بخرند؟
در وهله اول به برچسب اصالت کالا و تأییدیه وزارت بهداشت بر کالا به عنوان مهم‌ترین مؤلفه توجه کنند. در مرحله دوم، شناخت شرکت واردکننده و درجه اعتبار آن و سپس توصیه افراد متخصص، کارشناسان بهداشتی و آرایشی، نمایندگان رسمی شرکت‌های واردکننده، پزشکان متخصص، فروشگاه‌ها و داروخانه‌های معتبر. این‌ها می‌توانند محصولات استاندارد و با اصالت را به شما معرفی کنند.
منبع: جام‌جم
